महाराष्ट्र निवडणुकीत राष्ट्रपती राजवटीची शक्यता: एक राजकीय विश्लेषण
महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीत नवा ट्विस्ट येण्याची एक शक्यता आहे – ती म्हणजे राष्ट्रपती राजवट. निवडणुकीच्या एक्झिट पोल्समध्ये राज्यात त्रिशंकू असेंब्ली होण्याचे संकेत मिळत आहेत. त्यामुळे, अनेक तज्ञ आणि राजकीय निरीक्षक या परिस्थितीत राष्ट्रपती राजवट लागू होण्याची शक्यता वर्तवित आहेत.
राष्ट्रपती राजवट काय आहे?
भारतीय राज्यघटनेच्या कलम 356 नुसार, जर राज्य सरकारचे शासकीय यंत्रणा संविधानानुसार चालवता येत नसतील, तर राष्ट्रपती त्या राज्यात राजकीय नियंत्रण ठेवण्यासाठी राष्ट्रपती राजवट लागू करू शकतात. हे मुख्यतः त्या वेळी होऊ शकते जेव्हा निवडणुकीनंतर कोणतीही पक्ष किंवा गठबंधन सरकार स्थापन करू शकत नाही आणि राज्यात कोणतेही स्थिर नेतृत्व नसेल.
एक्झिट पोल्स आणि त्रिशंकू असेंब्ली ची शक्यता
2024 च्या महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीच्या एक्झिट पोल्सनुसार, सत्ताधारी भा.ज.पा.-शिवसेना (शिंदे गट) आणि विरोधी महाविकास आघाडी (कॉंग्रेस–राष्ट्रवादी शिवसेना) यांच्यात जोरदार लढत होईल. मात्र, भा.ज.पा.-शिवसेना (शिंदे गट) युती 140-150 जागा मिळवू शकते, परंतु 144 जागांचा बहुमत मिळवण्यासाठी कमी पडतील. तर महाविकास आघाडी 105-115 जागांपर्यंत पोहोचू शकते. या परिस्थितीत त्रिशंकू असेंब्ली होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.
काय होईल पुढे?
जर 2024 च्या निवडणुकीत त्रिशंकू असेंब्ली परिस्थिती निर्माण झाली आणि कोणताही पक्ष किंवा गठबंधन स्पष्ट बहुमत मिळवू शकला नाही, तर राज्यपाल यांची भूमिका महत्त्वपूर्ण ठरेल. ते राष्ट्रपती राजवट लागू करण्याची शिफारस करू शकतात. तसेच, केंद्र सरकार या शिफारशीला मान्यता देऊ शकते.
अशा परिस्थितीत, राष्ट्रपती राजवट लागू होण्याचे सर्वात मोठे परिणाम म्हणजे राज्यात सत्तासंस्थेचे थांबवणे आणि केंद्र सरकारद्वारे राज्य सरकारच्या कार्यभाराची जबाबदारी घेणे. यामुळे महाराष्ट्रात राजकीय अनिश्चितता वाढू शकते, आणि त्याचे परिणाम आगामी निवडणुकांवर देखील होऊ शकतात. आगामी काही आठवडे महाराष्ट्राच्या राजकीय भवितव्याबद्दल महत्त्वाचे ठरणार आहेत.
